ปุ๋ยหมักและปุ๋ยน้ำชีวภาพ

    สภาพที่มีความอุดมสมบูรณ์เหมาะสมต่อการปลูกพืชอยู่เสมอ องค์ประกอบของดินที่ดี ควรประกอบไปด้วย อนินทรียวัตถุ 45% อินทรียวัตถุ 5% น้ำ 25% และอากาศ 25% โดยปริมาตร

การปรับปรุงดิน
    บำรุงดินด้วยปุ๋ยหมัก เพื่อเพิ่มอินทรียวัตถุในดิน โครงสร้างดินดีขึ้น ระบายอากาศดีขึ้น ระบบรากพืชสามารถแผ่กระจายในดินอย่างกว้างขวาง ส่งผลให้ดูดธาตุอาหารได้มากขึ้น ส่งเสริมให้ดินมีคุณสมบัติที่เหมาะสมต่อการเจริญเติบโตมากขึ้น อัตราการใช้ ในดินเหนียว 2-4 ตันต่อไร่ ดินทราย 4-6 ตัน ต่อไร่

การปรับปรุงดิน บำรุงดินด้วยปุ๋ยคอก
    ช่วยปรับปรุงโครงสร้างของดิน ระบายน้ำ ระบายอากาศดีขึ้น เพิ่มความคงทน แก่เม็ดดิน เป็นแหล่งอาหารของจุลินทรีย์ในดิน อัตราที่แนะนำ ดินเหนียว ใช้ 1 ตันต่อไร่ ดินทรายใช้อัตรา 2 ตันต่อไร่

การปรับปรุงดิน บำรุงดินด้วยปุ๋ยพืชสด
    คือ ปุ๋ยอินทรีย์ชนิดหนึ่งที่ได้จากการไถกลบพืช ขณะยังเขียวสดอยู่ลงในดิน มักนิยมไถกลบช่วงที่พืชกำลังติดดอก เพราะมีปริมาณธาตุไนโตรเจนสูง ให้น้ำหนักอินทรียจากพืชสูงสุด แล้วปล่อยให้ย่อยสลายประมาณ 7-14 วัน จากนั้นจึงปลูกพืชหลักตาม ชนิดปุ๋ยพืชสดได้แก่ พืชตระกูลถั่วต่าง ๆ เพราะโตเร็ว อายุสั้น ย่อยสลายง่าย ทนต่อสภาพการแปรปรวนได้ดี เช่น ปอเทือง ถั่วพร้า โสนอัฟริกัน ถั่วพุ่ม ถั่วมะแฮะ

การปรับปรุงดิน บำรุงดินด้วยปุ๋ยชีวภาพ
    คือ ปุ๋ยที่ประกอบด้วยจุลินทรีย์ที่ยังมีชีวิตอยู่ โดยมีคุณสมบัติพิเศษสามารถสังเคราะห์สารประกอบธาตุอาหารพืชได้เอง หรือเปลี่ยนรูปให้พืชนำไปใช้ประโยชน์ได้ เพราะจุลินทรีย์เหล่านี้ช่วยตรึงไนโตรเจน ช่วยผลิตฮอร์โมน กระตุ้นการเจริญเติบโต ควบคุมโรคในดิน กระตุ้นให้พืชสร้างภูมิคุ้มกันโรค

การใช้ประโยชน์หญ้าแฝกบำรุงดิน
    หญ้าแฝกนอกจากช่วยในการอนุรักษ์ดินและน้ำแล้ว ยังมีบทบาทในการปรับปรุง บำรุงดินทั้งทางตรงและทางอ้อม โดยเฉพาะใบ และรากหญ้าแฝก เมื่อย่อยสลายสามารถปล่อยธาตุอาหารหลักและธาตุอาหารรองแก่ดิน รากหญ้าแฝกช่วยให้ดินร่วนซุย เพราะหยั่งลึกลงดิน ยังพบจุลินทรีย์ที่เป็นประโยชน์หลายชนิดที่บริเวณราก เมื่อรากหญ้าแฝกตายลง ทำให้เกิดช่องว่างสำหรับน้ำ และอากาศถ่ายเทได้สะดวกยิ่งขึ้น

ข้อมูลโดย : นายนิคม สุทธา นักวิชาการเกษตรปฏิบัติการ สำนักวิจัยและส่งเสริมวิชาการการเกษตร มหาวิทยาลัยแม่โจ้